4.1 Algemene bepalingen van de strafrechtelijke procedure
4.1.1 Wat is strafbaar?
De strafrechtelijke procedure wordt behandeld in boek 3, deel 9 van de Vlaamse Codex Wonen.
Het gaat eerst en vooral over het verhuren, te huur stellen of ter beschikking stellen (bv. zonder geldelijke tegenprestatie)
-
van een woning (in de feiten te beoordelen)
-
die niet conform is of die overbewoond is);
-
met het oog bewoning
Ook strafbaar is het verhuren, te huur stellen en ter beschikking stellen,
-
met het oog op bewoning,
-
van een roerend (bv. container) of onroerend goed (loods) dat niet hoofdzakelijk voor bewoning is bestemd
-
waarin elementaire basisnutsvoorzieningen ontbreken
-
of die gebreken vertoont met een veiligheids- of gezondheidsrisico.
De mogelijke straffen gaan van een geldboete tot een gevangenisstraf.
De woning moet zowel op het moment van de ingebruikname als gedurende de effectieve bewoning conform zijn.
De strafrechtelijke procedure heeft een ander uitgangspunt dan de administratieve procedure, waarin de gemeente samen met Wonen in Vlaanderen het bezit van dergelijke woning aanpakt. Dat neemt niet weg dat in een groot deel van de gevallen beide procedures tegelijk kunnen lopen. De focus van de administratieve procedure ligt immers ook op huurwoningen.
Opmerking:
Het optimalisatiedecreet en besluit wijzigde de strafbaarstelling in de strafrechtelijke procedure ingrijpend. Daar waar er in het verleden sprake was van strafbaarheid bij het niet naleven van de minimale woningkwaliteitsvereisten, is dat nu enkel het geval wanneer er sprake is van niet-conformiteit of overbewoning. Vroeger was men dus strafbaar vanaf één gebrek of strafpunt. Nu is men strafbaar bij niet-conformiteit, dus als er minimaal een gebrek is van categorie II of III. Dat betekent een volledige afstemming op de administratieve procedure.
Daarnaast was het oude systeem strenger in de naleving van de bezettingsnorm. Door de verdwijning van de onaangepastheid inzake woningbezetting is de strafbaarstelling nu enkel gekoppeld aan overbewoning. Een lichte overschrijding van de bezettingsnorm is niet strafbaar.
4.1.2 Wie is strafbaar?
De (rechts)persoon die de voormelde handelingen stelt is strafbaar. Het is daarbij niet van belang of dat rechtstreeks of via een tussenpersoon gebeurt. Dat betekent dat de rechter naast de eigenaar-verhuurder bijvoorbeeld ook de onderverhuurder of het immo-kantoor dat tussenkomt kan veroordelen. Hetzelfde geldt voor de zaakvoerder van een vennootschap die strafbare handelingen stelt.
Moedwilligheid is daarbij niet noodzakelijk: ook als het enkel uit onachtzaamheid gebeurt blijft men strafbaar (men had het kunnen/moeten weten) gebeurden. Een verhuurder heeft het recht om af en toe zijn woning te bezoeken om de toestand ervan na te gaan. Aangezien de bewoner een recht op rustig genot heeft, moet dat bezoek uiteraard beperkt worden. Als de bewoner de verhuurder niet wil toelaten tot de woning, dan kan die dat desnoods via de vrederechter afdwingen.
4.1.3 Rol van de gemeente?
Wanneer u verhuring, terbeschikkingstelling of tehuurstelling vaststelt van een woning die niet conform is of overbewoond is, kunt u dat melden aan het meldpunt woningkwaliteit in uw provincie.
Het meldpunt beoordeelt welke weg het meest aangewezen is (administratief of strafrechtelijk).
U kunt wel best als gemeente een vooronderzoek uitvoeren. Op basis van de beschikbare gegevens en de prioriteiten van de Vlaamse Wooninspectie (zie4.3 Prioriteiten van de Vlaamse Wooninspectie zal Wonen in Vlaanderen het dossier dan passend behandelen.